Mandaat van de werkgroep “Hoog- en laagwater” (WG H) 2016 - 2021
Op basis van het ICBR-programma voor de duurzame ontwikkeling van de Rijn (“Rijn 2020”) en de verplichting van de EU-staten tot de gecoördineerde implementatie van de Richtlijn over overstromingsrisico's (ROR) en de gecoördineerde implementatie van de Kaderrichtlijn Water (KRW) in het internationaal stroomgebieddistrict Rijn (deel A, stroomgebieden > 2.500 km²) krijgt de werkgroep Hoog- en laagwater (WG H) de opdracht:
• om de implementatie van de Richtlijn over overstromingsrisico's (ROR) in het internationaal Rijndistrict (deel A) te coördineren in samenspraak met de ICBR-overleggroepen die de implementatie van de KRW coördineren;
• om het overstromingsrisicobeheerplan (ORBP) van het internationaal Rijndistrict gecoördineerd te monitoren en te evalueren;
• om een bijdrage te leveren aan de werkzaamheden in verband met de effecten van en de adaptatie aan klimaatverandering, zoals bepaald in de ROR en de klimaatadaptatiestrategie van het internationaal Rijndistrict;
• om recente, nationale resultaten van onderzoek naar de klimaatverandering (in het internationaal Rijndistrict) en eventuele kwantitatieve effecten te bestuderen en samen te voegen;
• om bestaande kennis over voorbije laagwatergebeurtenissen in de Rijn te verzamelen;
• om informatie over nationale activiteiten op het gebied van laagwatermonitoring, -preventie en -beheer (indien beschikbaar) te verzamelen en mogelijke toekomstige activiteiten op het niveau van het internationaal Rijndistrict (desgewenst) voor te bereiden.
De voorzitter van de WG H brengt regelmatig verslag uit in de Strategiegroep (SG) en/of de kleine Strategiegroep (SG-K) over de stand van de uitvoering van de taken en over eventueel voorkomende problemen. Op deze manier kan er onder meer worden gezorgd voor coördinatie met de implementatie van de Kaderrichtlijn Water (KRW) in het Rijnstroomgebied (tweede stroomgebiedbeheerplan van het internationaal Rijndistrict) en eventueel andere Europese richtlijnen.
De taken van de WG H hebben betrekking op de volgende onderwerpen:
I. Uitwisseling van informatie over en gecoördineerde implementatie van de Richtlijn over overstromingsrisico's (ROR) in het internationaal Rijndistrict (niveau A, stroomgebieden > 2.500 km²) inclusief controle, uitvoering en evaluatie van het ORBP van het internationaal Rijndistrict (vgl. hfst. 5 ORBP)
Het eerste overstromingsrisicobeheerplan van het internationaal Rijndistrict (deel A) heeft betrekking op de periode 2016-2021.
In het kader van zijn mandaat en conform ROR zal de WG H:
• voor eind 2018 de voorlopige overstromingsrisicobeoordeling toetsen en zo nodig bijstellen; in de toetsing wordt er rekening gehouden met het vermoedelijke effect van de klimaatverandering op het plaatsvinden van overstromingen;
• voor eind 2019 de overstromingsgevaar- en de overstromingsrisicokaarten toetsen en zo nodig bijstellen; zo nodig zal de WG H ook de ICBR-Rijnatlas 2015 actualiseren op basis van de nationale kaarten in verband met de implementatie van de ROR. Kleinere actualiseringen kunnen één keer per jaar worden uitgevoerd;
• de gecoördineerde uitvoering van het ORBP volgen en evalueren, en regelmatig de voortgang controleren die het gevolg is van de maatregelen die worden uitgevoerd in het kader van het eerste ORBP (vgl. hfst. 5 ORBP inclusief bijlagen 2 en 8). Daarvoor zal de WG H het totale effect bepalen van de ORBP-maatregelen (vgl. hfst. 4 ORBP) die in de eerste cyclus van het overstromingsrisicobeheer onder nationale verantwoordelijkheid worden gerealiseerd;
• voor de evaluatie van de uitvoering van het ORBP in samenwerking met zijn expertgroepen gebruik maken van bestaande methodes en instrumenten, o.a. ook van het nieuwe HIRI-instrument. In het eerste ORBP van het internationaal Rijndistrict is al informatie opgenomen over ontwikkelde methodes en eerste resultaten in verband met het gekwantificeerde effect van uitgevoerde dan wel geplande maatregelen (zie bijlagen 2 en 8);
• voor 22 december 2021 het tweede ORBP voorbereiden op basis van de bovengenoemde werkzaamheden (concept: 22 december 2020; periode 2022-2027) en het eerste ORBP zo nodig bijstellen. In de toetsing van het ORBP wordt er rekening gehouden met het vermoedelijke effect van de klimaatverandering op het plaatsvinden van overstromingen.
II. Effect van en adaptatie aan de klimaatverandering
• Ontwerp en organisatie van een ICBR-workshop (waarschijnlijk in 2017) tijdens dewelke de nationale onderzoeken, eventuele ontwikkelingen in de scenario's van klimaatverandering en de kennis over de effecten van klimaatverandering worden voorgesteld;
• Indien de ICBR dit nodig acht, actualiseert de WG H de kennis over de effecten van klimaatverandering (verandering van de afvoeren, risico op overstroming en laagwater) en over de mogelijkheden op het gebied van overstromingsrisico- en laagwaterbeheer om de effecten van klimaatverandering te mitigeren;
• In de toetsing van de voorlopige overstromingsrisicobeoordeling en het overstromingsrisicobeheerplan houdt de WG H rekening met het in de klimaatadaptatiestrategie van de ICBR beschreven, vermoedelijke effect van de klimaatverandering op het plaatsvinden van overstromingen.
III. Laagwater
Het onderwerp laagwater zou in de volgende stappen moeten worden behandeld:
1. inventaris opmaken van de kennis over laagwater in het internationaal Rijndistrict;
2. laagwatermonitoring in het internationaal Rijndistrict opstellen;
Op basis van de hierboven beschreven hydrologische werkzaamheden rond het onderwerp laagwater worden in de ICBR, op het niveau de Strategiegroep, de vervolgstappen vastgesteld om te komen tot een integrale beschouwing/beoordeling inclusief kwaliteits- en gebruiksaspecten van (de gevolgen van) laagwater.
Werkwijze
Voor de uitvoering van de taken in verband met overstromingsrisico- en laagwaterbeheer wordt de WG H bijgestaan door verschillende expertgroepen en een informatieplatform (bijv. met vertegenwoordigers van de centrales voor hoogwaterverwachting):
Al naargelang de beslissingen van de WG H leveren de hieronder genoemde groepen een bijdrage aan de evaluatie van de uitvoering van het ORBP en/of beantwoorden ze technische vragen van de WG H. De voorzitters brengen regelmatig verslag uit in de WG H over de stand van de uitvoering van de taken en over eventueel voorkomende problemen.
De WG H wordt ondersteund door de volgende groepen:
De expertgroep “Overstromingsrisico's” (EG HIRI) houdt zich bezig met:
De analyse van het overstromingsrisico (vgl. hfst. 4.1 ORBP) en de evaluatie van de effectiviteit van de in hfst. 4 ORBP genoemde maatregelen voor overstromingsrisicobeheer (onder meer hoogwaterverlagende maatregelen). De EG HIRI levert een bijdrage aan de controle van de uitvoering van het ORBP (vgl. hfst. 6 ORBP). Voor deze activiteiten kan de groep gebruik maken van het nieuwe GIS-instrument.
De expertgroep “Validatie” (EG HVAL) houdt zich bezig met:
De evaluatie van de effectiviteit van de in hfst. 4.4 ORBP genoemde waterstandverlagende maatregelen en, indien de ICBR dit nodig acht, de uitvoering van diverse hydrologische en/of hydraulische analyses (modellering).
De centrales voor hoogwaterverwachting en -waarschuwing aan de Rijn houden zich bezig met:
(Minstens) één keer per jaar komen de centrales bijeen voor een workshop om uiteenlopende informatie uit te wisselen over de stand van de hoogwaterverwachting- en waarschuwing (vgl. hfst. 4.3 ORBP).
In het kader van de deelname aan de werkzaamheden in verband met de klimaatadaptatiestrategie, maar ook ten behoeve van de verbetering van de kennis over het effect van klimaatverandering (vgl. hfst. 4.2 ORBP) dient, indien de Strategiegroep van de ICBR dit nodig acht:
• in een eerste stap te worden nagegaan of de expertgroep klimaat (EG KLIMA) moet worden gereactiveerd. Dit zal gebeuren door middel van een ICBR-workshop tijdens dewelke de nationale ontwikkelingen in scenario's voor klimaatverandering worden voorgesteld;
• eventueel in een tweede stap de expertgroep klimaat (EG KLIMA) opnieuw te worden ingesteld om de kennis over klimaatverandering en de gevolgen daarvan voor het Rijnstroomgebied te actualiseren.
Voor de beantwoording van open vragen rond het onderwerp laagwater moet er te rade worden gegaan bij speciale deskundigen, d.w.z. dat er in het kader van de WG H een expertgroep Laagwater zal worden ingesteld.
