Rijnalarmmodel
Na de brand in het chemische bedrijf Sandoz in de buurt van Bazel in 1986 heeft de ICBR in opdracht van de zevende Rijnministersconferentie samen met de Commissie voor de Hydrologie van het Rijngebied (CHR) een Rijnalarmmodel (ook wel: Rijnlooptijdmodel) ontwikkeld voor de Rijn en zijn belangrijkste zijrivieren. Bij het blussen van de brand waren namelijk grote hoeveelheden chemicaliën in de Rijn gestroomd. Met het model kan bij plotselinge lozingen van schadelijke stoffen het verloop van de verontreinigingsgolf worden berekend. Sinds het Sandoz-ongeval is het model bij een groot aantal piekbelastingen onmisbaar gebleken in het kader van het internationaal Waarschuwings- en Alarmplan Rijn (WAP).
In het WAP zijn goede voorspellingen van het verloop van onverwachts optredende verontreinigingsgolven van groot belang om te bepalen wanneer welke maatregelen moeten worden genomen, zoals bijvoorbeeld het stopzetten van de inname van ruwwater in de drinkwaterbedrijven langs de Rijn of het opstellen van olieschermen in de Rijn en/of de zijrivieren door de brandweer of de burgerbescherming. Het Rijnlooptijdmodel voor de voorspelling van de verspreiding van schadelijke stoffen in geval van een plotselinge waterverontreiniging wordt gebruikt door de internationale, nationale en regionale waarschuwingsstations, door de instellingen die deze stations adviseren (bijv. beheerders van meetlocaties) en door de drinkwaterbedrijven.
In het Rijnlooptijdmodel wordt de Rijn bekeken (gemodelleerd) van het Bodenmeer tot de Noordzee. Er kunnen wiskundige berekeningen worden gemaakt voor de hoofdstroom en voor de zijrivieren Aare (voert het merendeel van het water uit Zwitserland af), Neckar, Main en Moezel. Het model is geijkt met behulp van speciale kleurstoffen die ongevaarlijk zijn voor waterorganismen en in heel lage concentraties nog kunnen worden gemeten in het water (tracers). Desgewenst worden in het model de volgende gegevens ingevoerd: locatie en tijdstip van de verontreiniging, hoeveelheid schadelijke stof(fen), afbraak van de stof(fen), eventueel drijfvermogen van de stof(fen) (zoals bijv. voor olie, diezel, benzine), afvoer en/of waterstand van de rivier.
Op basis van deze gegevens berekent het model dan de ontwikkeling in de tijd van de concentratie van de stof(fen) op de plaats in de rivier die men wil observeren, het tijdstip waarop de verontreinigingspiek de bekeken locatie bereikt en het verloop van de verontreinigingsgolf van de lozingslocatie naar de Noordzee. Met het model kan niet alleen het verloop van een verontreinigingsgolf in de stroomrichting van de rivier worden berekend, maar ook de uitbreiding van de vlek over de breedte van de rivier. Bovendien kan voor geselecteerde tijdstappen (doorgaans per dag) worden bepaald waar de golf zich bevindt in het stroomgebied. Indien nodig kan de verontreinigingsgolf aanschouwelijk worden voorgesteld in een animatie die het voorspelde verloop toont van de plaats van de lozing tot de Noordzee. De nauwkeurigheid van de voorspelling bedraagt ongeveer 98%.
Er zij nog op gewezen dat het Rijnlooptijdmodel is gebruikt als basis voor de uitwerking van vergelijkbare modellen voor de Donau en de Maas.
Op dit moment zijn er voorbereidingen voor een nieuw dan wel geactualiseerd Rijnlooptijdmodel, dat in 2027 moet worden opgeleverd.
