Doelstellingen en principes van de Kaderrichtlijn Water
Het doel: de goede toestand
Het streven is gericht op de goede toestand in het grond- en oppervlaktewater. Deze categorieën omvatten meren en stromende wateren, maar ook overgangs- en kustwateren tot één zeemijl zeewaarts van de zogenaamde basislijn. Al deze wateren moeten in 2015 dan wel met termijnverlengingen in 2027 schoon en van onberispelijke ecologische kwaliteit zijn.
Standstill-principe
De toestand van de wateren mag er niet op achteruitgaan (dit beginsel wordt aangeduid als “standstill-principe“). In de wateren die de milieudoelstellingen in 2015 dan wel met termijnverlengingen in 2027 waarschijnlijk niet zullen bereiken, moeten de EU-lidstaten de toestand met behulp van adequate maatregelen verbeteren. Daarbij moet er rekening worden gehouden met alle gebruiksfuncties die – ook indirect – gevolgen hebben voor de toestand van de wateren, of het nu gaat om industrie, scheepvaart, opwekking van hydro-elektriciteit of landbouw.
De reductie van de verontreiniging met schadelijke stoffen en het voorkomen dat gevaarlijke stoffen in het water terechtkomen, zijn de opdrachten die in het stroomgebied van de Rijn centraal zullen staan. Daarnaast dienen echter ook de kwaliteit van de oevers en de bedding, de interacties tussen de rivier en de uiterwaarden en de passeerbaarheid voor vissen, allemaal aspecten die aan de Rijn en zijn zijrivieren zwaar hebben geleden, te worden verbeterd.
Bescherming in het hele stroomgebied
Een van de grootste kansen en tevens uitdagingen van de richtlijn schuilt in de verplichting de wateren grensoverschrijdend te beheren. Stroomgebieden zijn immers natuurlijke eenheden van de bron tot aan de monding in de zee en omvatten niet alleen de hoofdstroom, maar ook het afwateringsgebied, d.w.z. de hele boven- en ondergrondse zone die afwatert op de rivier.
Kostenterugwinning
Nieuw is ook dat om de milieudoelstellingen te bereiken er voor het eerst economische principes zijn opgenomen in een richtlijn die gelden in heel Europa, zoals de kostenterugwinning bij bijvoorbeeld drinkwatervoorziening en afvalwaterverwijdering. Kosten-batenanalyses moeten helpen bij de keuze van de meest kosteneffectieve maatregelen ter verbetering van de kwaliteit van de wateren.
Implementatieschema
Voor de implementatie gelden duidelijke bepalingen en termijnen. De wateren worden afhankelijk van het risico waaraan ze zijn blootgesteld doelgericht gemonitord uitgaande van de toestand die is vastgesteld bij de inventarisatie. De eerste beheerplannen voor de periode 2010-2015 zijn in 2009 opgesteld voor alle Europese riviersystemen, dus ook door de ICBR voor het internationaal stroomgebieddistrict Rijn. In de KRW is een zesjaarlijkse cyclus vastgelegd voor beheerplannen. Het in 2015 gepubliceerde, tweede beheerplan 2016-2021 van het internationaal Rijndistrict is eind 2021 getoetst en waar nodig bijgesteld. Het onderhavige derde internationaal gecoördineerde stroomgebiedbeheerplan 2022-2027 van het internationaal Rijndistrict geeft een overzicht van de actualiseringen.
Deelname van het publiek
Waterbescherming kan alleen slagen als het publiek op de hoogte wordt gebracht van de voortgang en wordt betrokken bij de activiteiten. Belangengroepen spelen een sleutelrol, omdat zij het gehele spectrum van de verschillende eisen die worden gesteld aan de wateren bestrijken: economische gebruiksfuncties, natuurbescherming, recreatie.
