De juridische grondslag waar de internationale samenwerking op rust, wordt gevormd door het Verdrag inzake de bescherming van de Rijn en verschillende Europese richtlijnen en verordeningen, waarvan de implementatie moet worden gecoördineerd in het hele stroomgebied, zoals bijv. de Europese Kaderrichtlijn Water, de Europese Richtlijn over overstromingsrisico’s, de Aalverordening, enz.
Water kent geen grenzen: de Rijn verzamelt water uit negen staten en voert het af naar de Noordzee. Op weg naar de zee worden het water en het riviersysteem op verschillende manieren gebruikt. Tussen de eisen die worden gesteld door de gebruiksfuncties en de belangen van de waterbescherming bestaan soms grote tegenstellingen. Gebruiksfuncties en waterbescherming moeten in het kader van het stroomgebiedbeheer op elkaar worden afgestemd, zodat in het hele Rijnstroomgebied een evenwicht ontstaat, en de natuurlijke hulpbronnen en gebruiksmogelijkheden voor toekomstige generaties niet in het gedrang komen. De grensoverschrijdende, internationale samenwerking van de Rijnoeverstaten speelt hierbij een bijzondere rol.