Mandaat van de werkgroep "Ecologie" (WG B) 2016 - 2021
Op basis van de doelstellingen van het programma “Rijn 2020” in het kader van het Verdrag ter bescherming van de Rijn en met het oog op de gecoördineerde implementatie van de Kaderrichtlijn Water (EG-KRW) en de Kaderrichtlijn Mariene Strategie (KRM, voor zover belangen van het stroomgebiedsdistrict Rijn worden geraakt) in het internationaal stroomgebieddistrict Rijn (deel A) is de werkgroep Ecologie (WG B) verantwoordelijk voor:
a. de verzameling en beoordeling van gegevens en de totstandbrenging van rapporten over de ontwikkeling van de ecologische kwaliteit van de wateren en uiterwaarden in het internationaal stroomgebieddistrict Rijn;
b. de compilatie van nationale, wetenschappelijk-technische basiselementen in verband met de doelstellingen die relevant zijn voor de WG B:
- verbetering van het ecosysteem van de Rijn inclusief biotoopnetwerk zoals bepaald in “Rijn 2020”;
- herstel van de ecologische passeerbaarheid en verhoging van de habitatdiversiteit, dit is een belangrijke beheerskwestie conform KRW;
- op elkaar afstemmen van de gebruiksfuncties van water en milieudoelstellingen, dit is een belangrijke beheerskwestie conform KRW;
c. de compilatie van elementen voor een gemeenschappelijke analyse en behandeling van de belangrijke beheerskwesties op het niveau van het internationaal Rijndistrict, zo nodig door de uitvoering van onderzoeken die als basis kunnen dienen voor de besluitvorming over maatregelen van internationaal belang;
d. de uitwisseling van informatie over de nationale uitvoering van aanbevelingen en maatregelen om de bovengenoemde doelstellingen te bereiken.
De voorzitter van de WG B brengt regelmatig verslag uit in de Strategiegroep (SG) en/of de kleine Strategiegroep (SG-K) over de stand van de uitvoering van de taken en over eventueel voorkomende problemen.
Uit dit mandaat vloeien voor de WG B de volgende onderwerpen voort waarrond er zal worden gewerkt:
I. Actualisering, coördinatie en evaluatie van het internationaal Rijnmeetprogramma biologie en presentatie van de resultaten (waternet van het internationaal Rijndistrict met stroomgebieden > 2.500 km²)
• Regelmatige actualisering van het internationaal Rijnmeetprogramma biologie
• Coördinatie van de toestand- en trendmonitoring conform EG-Kaderrichtlijn Water
telkens rekening houdend met nieuwe ontwikkelingen (bijv. klimaatverandering, uitvoering van de KRW-maatregelenprogramma's, verplichtingen conform KRM, exoten).
• Coördinatie van de uitvoering van het internationale biologische meetprogramma; levering van gegevens en samenvoeging van de resultaten van de nationale biologische meetprogramma's;
• Evaluatie van het internationale biologische meetprogramma en coherentietoets van de beoordeling in het kader van de toestand- en trendmonitoring voor de biologische kwaliteitselementen en de ecologische toestand / het ecologische potentieel, rekening houdend met ontwikkelingen hieromtrent op EU-niveau (bijv. interkalibratie, KRM, Exotenverordening, zie hierboven);
• Informatie-uitwisseling over de afbakening van visregio's/visreferentiegemeenschappen inclusief temperatuurdrempels en trekvissen als uitgangspunt voor de KRW-beoordeling van het biologische kwaliteitselement “visfauna”;
• Totstandbrenging van cartografische en tabellarische, coherente presentatievormen voor de typering van de biologische toestand van de Rijn, zijn zijrivieren, de overgangs- en kustwateren;
• Uitwerking van bijdragen over de biologische/ecologische toestand en het ecologische potentieel en over de milieudoelstellingen voor het derde stroomgebiedbeheerplan in 2021.
• Informatie-uitwisseling en afstemming over de nationale implementatie van Verordening (EU) nr. 1143/2014 van het Europees Parlement en de Raad van 22 oktober 2014 betreffende de preventie en beheersing van de introductie en verspreiding van invasieve uitheemse soorten in het Rijnstroomgebied, die op 1 januari 2015 in werking is getreden ;
II. Inventarisatie en informatie-uitwisseling over de uitvoering van aanbevelingen en maatregelen die van belang zijn voor het internationaal Rijndistrict
• Samenvoeging van de kennis over de maatregelen, en de effecten daarvan, die de lidstaten ter verbetering van het ecosysteem van de Rijn hebben uitgevoerd in het kader van de implementatie van de KRW (verhoging van de habitatdiversiteit, herstel van de passeerbaarheid) en het programma Rijn 2020 (herstel van het biotoopverbond, bijv. herstel van de uiterwaarden, opnieuw aantakken van oude rivierstrangen, vergroting van de structuurdiversiteit in de oeverzone, vergroting van de biodiversiteit);
• Totstandbrenging van bijdragen aan de actualisering van de KRW-inventarisatie (2018, eventueel publicatie) alsmede aan het derde stroomgebiedbeheerplan van het internationaal Rijndistrict (concept: 2020; definitieve versie: 2021);
• Samenvoeging van de informatie over nationale maatregelen die zijn uitgevoerd in het kader van het Masterplan trekvissen Rijn en de effecten daarvan, eventueel aanbevelingen voor de prioritering van maatregelen voor de verbetering van de passeerbaarheid en de habitats op basis van doelstellingen met betekenis voor het internationaal Rijndistrict en bepaling van het noodzakelijke onderzoek op stroomgebiedniveau om de uitvoering van het Masterplan trekvissen Rijn met succes voort te zetten;
• Actualisering van het Masterplan trekvissen Rijn (2009) c.q. het voortgangsrapport (2013) met de nadruk op de weergave van maatregelen (verbetering van de stroomop- en stroomafwaartse vismigratie en habitats, “best practice”) en hun (meetbaar) effect op de trekvispopulaties;
• Ontwikkeling van nieuwe indicatoren voor de voortgang van het Masterplan trekvissen Rijn (naast de statistiek van de terugkeerders), bijv. evaluatie van de beschikbare informatie over toegenomen natuurlijke voortplanting;
• Presentatie van de actuele stand van de implementatie van de EU-Aalverordening in de staten (zie ICBR-rapport 207, 2009) met het doel de monitoring van het aalbestand en maatregelen in het Rijnstroomgebied te coördineren;
• Overzicht van de stand van de kennis over innovatieve technieken op het gebied van visbescherming en stroomafwaartse vismigratie aan kunstwerken;
• Ondersteuning van de werkzaamheden van de projectgroep die zich bezighoudt met de passeerbaarheid van de Duits-Franse Bovenrijn (PG ORS) door het filteren en voorbereiden van technische informatie over de herintroductie van grote trekvissen in het gebied van de Duits-Franse Bovenrijn en de migratieroutes van de zee naar de Duits-Franse Bovenrijn;
• Presentatie van synergie-effecten en aanwijzing van af te stemmen punten tussen de implementatie van de KRW, de ROR, de Natura 2000-richtlijnen, de Exotenverordening en de KRM;
• Coördinatie van de informatie-uitwisseling tussen bezoekerscentra in het Rijnstroomgebied om de publieke belangstelling voor de gecoördineerde maatregelen in het kader van het trekvisprogramma te vergroten.
III. Toekomstige samenwerking, link met Kaderrichtlijn Mariene Strategie, effecten van de klimaatverandering
Doelstellingen van de Kaderrichtlijn Mariene Strategie (KRM, voor zover belangen van het stroomgebiedsdistrict Rijn worden geraakt) nader invullen: informatie-uitwisseling over trekvissen
Na de publicatie van de klimaatadaptatiestrategie voor het internationaal Rijndistrict (ICBR-rapport 219):
• Voortzetting van de informatie-uitwisseling over de effecten van de klimaatverandering op het ecosysteem van de Rijn om de klimaatadaptatiestrategie Rijn eventueel te actualiseren;
• Beschrijving van de gevolgen van de te verwachten temperatuurveranderingen voor de visfauna, met name in de programmawateren van het Masterplan trekvissen Rijn (ten behoeve van de actualisering van ICBR-rapport 204).
Werkwijze
De WG B werkt met drie expertgroepen:
De expertgroep “Visfauna” (EG FISH) behandelt de volgende onderwerpen:
- gecoördineerde uitvoering van het “Masterplan trekvissen Rijn”;
- bijdragen aan het Rijnmeetprogramma biologie in verband met visfauna;
- bijdragen over de effecten van de klimaatverandering op de visfauna;
De expertgroep “Biologische kwaliteitselementen” (EG BMON) bereidt – zo nodig – het Rijnmeetprogramma biologie voor, voegt de gegevens samen en toetst de resultaten op coherentie. De bijdragen van de EG FISH verwerkt ze op coherente wijze in de producten:
- Rijnmeetprogramma biologie;
- KRW-toestand- en trendmonitoring.
De expertgroep Biotoopnetwerk Rijn (EG BIOTOP) controleert de voortgang van het biotoopnetwerk Rijn op basis van het gepreciseerde plan. Het vlakdekkende en uniforme gegevensbestand dat hiervoor nodig is, wordt samengesteld uit satellietgegevens (Sentinel II) op basis van een Duitse pilot. Deze pilot wordt technisch begeleid door de EG BIOTOP (periode: 2016-2017). Na de ontwikkeling (waarschijnlijk in 2018) zou de pilotdienst kunnen worden gebruikt voor de analyse van de vrij beschikbare satellietbeelden van de rest van de hoofdstroom van de Rijn.
Daarnaast houdt de EG BIOTOP zich bezig met de uitwisseling en afstemming van informatie over de nationale implementatie van de Europese Exotenverordening met betrekking tot waterafhankelijke onderwerpen in het Rijnstroomgebied (zie exotenlijst op EU-niveau).
