De plenaire vergadering van de ICBR vond dit jaar plaats in Liechtenstein, de enige staat waarvan het gehele grondgebied is gelegen binnen de grenzen van het Rijnstroomgebied. Vertegenwoordigers van alle in de ICBR samenwerkende staten van het Rijnstroomgebied kwamen er op uitnodiging van de regering van Liechtenstein bijeen om te spreken over belangrijke kwesties in verband met het waterbeheer.
Tijdens de bijeenkomst zijn de volgende onderwerpen aan bod gekomen:
De publicatie van de “Studie naar scenario’s voor het afvoerregime van de Rijn“ verdiende bijzondere aandacht, immers is dit het eerste rapport waarin er afvoerprojecties zijn berekend voor de nabije (tot 2050) en de verre toekomst (tot 2100) op representatieve meetpunten aan Rijn en Moezel. Eén van de belangrijkste pijlers van de studie wordt gevormd door het project “Rheinblick2050” van de Internationale Commissie voor de Hydrologie van het Rijngebied (CHR), waarin de meest uiteenlopende nationale onderzoeken, gegevensbestanden en rekenmethoden voor het hele stroomgebied zijn verzameld.
In het document wordt duidelijk dat de Rijnafvoer sinds de vorige eeuw een stijgende tendens vertoont in de winter en een dalende tendens in de zomer; over het hele jaar genomen doen er zich vaker middelgrote hoogwatersituaties voor. De voorzitter van de ICBR, André Weidenhaupt, is stellig: “Deze tendensen worden duidelijk bevestigd in de nieuwe projecties voor de 21e eeuw. We moeten deze resultaten serieus nemen en stap voor stap adaptatiemaatregelen ontwikkelen voor alle waterrelevante sectoren.“
In april en mei 2011 zijn de laagste waterstanden in de Rijn sinds honderd jaar opgetekend, onder andere omdat de sneeuw in de Alpen dit jaar al in januari begon te smelten en niet – zoals tot dusver gewoonlijk – pas in april/mei, maar de droogte van de afgelopen lente is nu voorbij en de waterstand in de Rijn en het Bodenmeer is alweer licht gestegen.
De natuurlijke herinrichting van rivieren (ook wel revitalisering genoemd) is een ander belangrijk werkterrein van de ICBR, ook in de strijd tegen de gevolgen van de klimaatverandering. Gerenatureerde waterlopen, waarin de rivier meer ruimte heeft, bieden bescherming tegen hoogwater en zijn bevorderlijk voor de biologische diversiteit en de vrije vismigratie, zowel stroomopwaarts als stroomafwaarts: tot nog toe zijn er dankzij de reeds genomen maatregelen meer dan 6.000 volwassen zalmen geteld die vanuit de Noordzee zijn teruggekeerd naar het Rijnstroomgebied om te paaien op de plek waar ze destijds zelf uit het ei zijn gekropen. Via de vispassage aan de waterkrachtcentrale in Reichenau op de Alpenrijn zijn er in 2010 bovendien bijna 1.000 Bodenmeerforellen stroomopwaarts naar hun geboorterivier gezwommen.
In het kader van de activiteiten rond vrije vismigratie juicht de ICBR het toe dat de Nederlandse regering op 24 juni 2011 heeft besloten om uitvoering te geven aan het Besluit beheer Haringvlietsluizen, een cruciale schakel in het welslagen van het Masterplan trekvissen Rijn op lange termijn, aangezien “de Kier“ vanaf 2015 een belangrijke extra toegangspoort zal zijn voor zalmen die het Rijnstroomgebied willen intrekken. Deze maatregel was reeds vastgelegd in het communiqué van de veertiende Rijnministersconferentie van oktober 2007 en in het stroomgebiedbeheerplan van het internationaal Rijndistrict van 2009.
Ook op chemisch gebied is er een en ander gebeurd, zo heeft de ICBR de stoffenlijst voor het Rijn-Meetprogramma Chemie in de periode 2012-2014 geactualiseerd. In dit programma worden alle verontreinigende stoffen bekeken die van belang zijn voor de grensoverschrijdende monitoring van het Rijnstroomgebied.
De plenaire vergadering van de ICBR was verder goed voor een primeur: de commissie heeft de waarnemersstatus toegekend aan het “Samenwerkingsverband voor de revitalisering van de Alpenrijn en het Bodenmeer” en zodoende voor het eerst een waarnemer toegelaten die zich inzet voor het meest zuidelijke gedeelte van het Rijnstroomgebied. Het samenwerkingsverband is een koepelorganisatie voor de verenigingen “Lebendiger Alpenrhein” en “ProFisch Alpenrhein“, bestaande uit verschillende Zwitserse, Liechtensteinse en Oostenrijkse milieuorganisaties die actief zijn op het gebied van natuurbescherming en visserij. Helmut Kindle, hoofd van de Liechtensteinse dienst voor milieubescherming en covoorzitter van de plenaire vergadering van de ICBR, zegt “blij te zijn dat via de ICBR bovenstrooms en benedenstrooms gelegen gebieden steeds meer naar elkaar toe groeien in een gemeenschap die is gebaseerd op solidariteit en dat deze ontwikkeling niet alleen gebeurt van achter de groene tafel, maar ook in de bevolking, dankzij burgers die zich sterk maken voor grensoverschrijdende water- en milieubescherming.”
De ICBR kan inmiddels terugblikken op zestig jaar succesvolle, grensoverschrijdende samenwerking voor de bescherming van de Rijn en heeft dit een jaar geleden gevierd met een feestelijk colloquium in het keurvorstelijk paleis te Mainz. In de thans beschikbare brochure “Leve de Rijn! Zestig jaar ICBR“ staan persoonlijke impressies van het feest, wordt er herinnerd aan het verleden, maar ook een blik geworpen in de toekomst.
Voor meer informatie kunt u terecht bij de
Internationale Commissie ter Bescherming van de Rijn (ICBR)
Ben van de Wetering
Tel.: +49-(0)261-94252-17
Mobiel: +49-170-4976861
of
Anne Schulte-Wülwer-Leidig
Tel.: +49-(0)261-94252-19
Mobiel: +49-171-322 65 82
www.iksr.org
De ICBR in het kort
In de Internationale Commissie ter Bescherming van de Rijn (ICBR) werken de Rijnoeverstaten Zwitserland, Frankrijk, Duitsland en Nederland evenals Luxemburg en de Europese Gemeenschap samen op basis van een volkenrechtelijke overeenkomst voor de bescherming van de Rijn. Een internationaal bezet secretariaat dat is gevestigd in Koblenz (Duitsland) staat de voorzitter (dit ambt wordt thans bekleed door de Luxemburger André Weidenhaupt) en de overleggroepen van de ICBR terzijde en ondersteunt de staten in het stroomgebied van de Rijn die de Europese Kaderrichtlijn Water (richtlijn 2000/60/EG) en de Europese Richtlijn over overstromingsrisico’s (richtlijn 2007/60/EG) implementeren. In het kader van de tenuitvoerlegging van deze Europese richtlijnen werd de grensoverschrijdende samenwerking tevens uitgebreid met Oostenrijk, Liechtenstein en het Waals Gewest. De werktalen van de ICBR zijn Nederlands, Duits en Frans. Meer informatie over de ICBR vindt u op de website van de Commissie onder www.iksr.org.